سرطان پوست شایع ترین سرطان در سراسر جهان است. سرطان پوست انواع مختلفی دارد که شامل سرطان سلول بازال، سلول سنگفرشی و ملانوما است. ملانوما تهاجمی ترین و خطرناک ترین سرطان پوست است که برخلاف انواع دیگر رشد خیلی سریعی دارد. قرار گرفتن در معرض UV نور خورشید یکی از مهمترین دلایل ابتلا به سرطان پوست است اما عوامل خطر دیگری مانند ژنتیک و سابقه خانوادگی نیز در این امر دخیل است.
خوشبختانه با پیشرفت های چشمگیر در زمینه پزشکی و فناوری می توان با روش های مختلفی از جمله جراحی، پرتودرمانی و کرایوتراپی به درمان سرطان پوست کمک کرد. با اینحال موفقیت درمان تا حد زیادی به تشخیص زودهنگام و نوع سرطان بستگی دارد. افزایش آگاهی عمومی در رابطه با مضرات نور خورشید، معاینه منظم پوست و رعایت نکات محافظتی مانند استفاده از ضدآفتاب نیز در سال های اخیر به پیشگیری از ابتلا به سرطان پوست بسیار کمک کرده است.
درباره سرطان پوست
سرطان پوست به رشد سلول های غیر طبیعی پوست اشاره دارد. این بیماری معمولاً در بخش هایی از پوست که بیشتر در معرض نور خورشید هستند مانند صورت، گردن، دستها و بازوها رخ می دهد اما احتمال بروز آن در هر نقطه ای از بدن وجود دارد. در این بیماری سلول های پوست به طور غیر طبیعی تکثیر شده و از کنترل خارج می شوند. لازم به ذکر است که سرطان پوست یکی از شایع ترین و در عین حال قابل پیشگیری ترین انواع سرطان است. در حالی که بیشتر سرطان های پوست خوش خیم هستند و رشد آهسته ای دارند اما ملانوما بسیار تهاجمی بوده و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع در بدن گسترش می یابد.
بخوانید: ریزش سکه ای مو و درمان های آن (دارویی-طب سنتی-پیشرفته)
دلیل اصلی سرطان پوست
دلیل اصلی ابتلا به سرطان پوست قرار گرفتن طولانی مدت و بدون محافظت در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید یا منابع مصنوعی نور UV مانند سولاریوم است. با اینحال ژنتیک، سن، رنگ پوست، آفتاب سوختگی های شدید، تماس با مواد شیمیایی و پرتو درمانی نیز می توانند باعث بروز سرطان پوست شوند.
علائم سرطان پوست
سرطان پوست با علائم مختلفی همراه است که مهمترین آنها به شرح زیر است:
- بروز خال یا لک جدید روی پوست
- زخم هایی که بهبود نمی یابند
- توده ها یا برجستگی ها روی پوست
- لک های خارش دار و پوسته پوسته
- تغییر شکل خال های قدیمی
بخوانید: انواع علل خشکی پوست و درمان قطعی آن (خانگی، کرم، کلینیکال)
عوارض سرطان پوست
عوارض سرطان پوست بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است. این بیماری در صورت عدم درمان به موقع با عوارض جدی همراه خواهد بود که شامل متاستاز به سایر بافت ها و کل بدن، بروز تومورها و زخم ها، افزایش استرس و اضطراب و احتمال عود بعد از درمان هستند.
آیا سرطان پوست خطرناک است؟ آیا باعث مرگ می شود؟
همه انواع سرطان پوست خطرناک نیست و با تشخیص زودهنگام می توان آنها را درمان کرد. اما ملانوما یکی از خطرناک ترین انواع سرطان پوست است که به سرعت اندام های دیگر مانند مغز، ریه و کبد را درگیر کرده و باعث مرگ می شود. با اینحال با تشخیص زود هنگام می توان این نوع از سرطان پوست را نیز درمان کرد. بنابراین در صورت مشاهده هر تغییر مشکوکی در پوست خود فورا به متخصص پوست مراجعه کنید.
بخوانید: پسوریازیس و انواع آن + درمان (خانگی،دارویی و پیشرفته)
انواع مختلف سرطان پوست
سه نوع اصلی سرطان پوست وجود درد که در ادامه شرح داده شده است:
- کارسینوم سلول بازال: شایع ترین سرطان پوست است که رشد آهسته ای دارد و به ندرت متاستاز می دهد.
- کارسینوم سلول سنگفرشی: این نوع از سرطان پوست از نوع قبلی تهاجمی تر بوده و در صورت عدم درمان به بافت های اطراف و حتی سایر اندام ها گسترش می یابد.
- ملانوما: خطرناک ترین نوع سرطان پوست است که از ملانوسیت ها – سلول هایی که رنگدانه پوست را می سازند- منشأ می گیرد و اگر به موقع تشخیص داده نشود به سرعت در بدن پخش شده و کشنده است.
شیوه های درمان سرطان پوست
روش درمان سرطان پوست به نوع سرطان، محل درگیر و مرحله بیماری بستگی دارد. بطور کلی روش های درمان عبارتند از:
درمان دارویی
برای سرطان های سطحی یا در مراحل اولیه پزشک کرم ها یا ژل های خاصی مانند ایمی کیمود یا فلورواوراسیل را تجویز می کند تا سلول های سرطانی را از بین ببرند.
جراحی
رایج ترین و مؤثرترین روش درمان مخصوصاً برای سرطان های پوست غیر ملانوما، جراحی است که در آن تومور و مقداری از بافت سالم اطراف برداشته می شوند.
کرایوتراپی
در این روش که به عنوان سرما درمانی نیز شناخته می شود سلول های سرطانی با استفاده از نیتروژن مایع تخریب می شوند. این روش خصوصا برای تومورهای سطحی یا پیش سرطانی موثر است.
پرتودرمانی
در پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پرانرژی، سلول های سرطانی هدف قرار گرفته و تخریب می شوند. این روش زمانی کاربرد دارد که جراحی ممکن یا مؤثر نباشد و بیشتر برای تومورهای عود کننده استفاده می شود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی در سرطان های پیشرفته یا متاستاتیک پوست مورد استفاده قرار می گیرد با اینحال خیلی برای سرطان های پوست رایج نیست.
بخوانید: لیزر موهای زائد چه عوارض و خطراتی دارد؟ آیا سرطان زاس؟
روشهای تشخیص سرطان پوست
تشخیص سرطان پوست به روش های مختلفی انجام می شود و هدف آن شناسایی نوع سرطان و مرحله بیماری برای شروع موثرتر درمان ها است.
- معاینه بالینی توسط پزشک برای بررسی تغییرات پوست
- درماتوسکوپی برای بررسی لایه های سطحی پوست
- بیوپسی پوست برای بررسی نمونه در آزمایشگاه
- تصویر برداری های پیشرفته مانند سی تی اسکن و ام آر آی
درمانهای نوین مانند ایمونوتراپی
درمان های نوین مانند ایمونوتراپی در سال های اخیر نقش قابل توجهی در بهبود سرطان پوست داشته اند. علاوه بر این از واکسن های mRNA و درمان های سلولی پیشرفته نیز برای سرطان پوست استفاده می شود.
پیشگیری از سرطان پوست
- استفاده از محصولات ضد آفتاب و لباس محافظ در خارج از منزل
- پرهیز از سولاریوم و عوامل خطرساز مانند سیگار و الکل
- مصرف میوه ها و سبزیجات تازه به دلیل خواص آنتی اکسیدانی
- مصرف آب کافی برای حفظ سلامت پوست
- معاینه منظم پوست توسط پزشک
دیگر سوالات در مورد سرطان پوست
ارتباط بین ژنتیک و سرطان پوست
رابطه مستقیمی بین ژنتیک و سرطان پوست وجود دارد. در واقع ژنتیک زمینه ساز بروز سرطان با جهش ژنتیکی تحت تاثیر عوامل محیطی مختلف است. بنابراین افراد با سابقه خانوادگی باید تحت نظر پزشک باشند.
چه افرادی بیشتر سرطان پوست می گیرند؟
احتمال بروز سرطان پوست در افراد با پوست روشن، سابقه خانوادگی و کسانی که زیاد در معرض آفتاب هستند، بیشتر است.
آیا استفاده از سولاریوم باعث سرطان پوست میشود؟
به دلیل استفاده از مستقیم از اشعه های مضر UV، سولاریوم ممکن است به DNA سلول های پوست آسیب زده و باعث جهش ژنتیکی و سرطان شود.
آیا سرطان پوست قابل درمان کامل است؟
بله سرطان های غیر ملانومایی در صورتی که به موقع تشخیص داده شوند و فرد مبتلا سطح سلامت عمومی خوبی داشته باشد بطور کامل و با موفقیت درمان خواهد شد.
کدام نوع از سرطان پوست خطرناکتر است؟
هانطور که گفته شد خطرناک ترین نوع سرطان پوست، ملانوما است زیرا بسیار تهاجمی بوده و فورا در بدن گسترش می یابد.
آیا امکان برگشت سرطان پوست پس از درمان وجود دارد؟
بله در برخی انواع سرطان پوست خصوصا موارد تهاجمی که در مراحل پیشرفته تحت درمان قرار می گیرند، احتمال عود وجود دارد.
آیا افراد با پوست تیره در امان هستند؟
خیر، اگرچه افراد با پوست تیره تر کمتر نسبت به آسیب های UV حساس هستند اما برای این افراد نیز احتمال ابتلا کاملا صفر نیست.
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15818-skin-cancer
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/skin-cancer/diagnosis-treatment/drc-20377608